Ποντιακός χορός "Διπάτ'"

Λέγεται και ομάλ’ Τραπεζούντας από το όνομα της πόλης και της περιοχής που τον ανέδειξε. Χορεύεται στον κεντρικό και τον ανατολικό Πόντο, καθώς και στο Καρς. Στο Καρς η ονομασία του είναι διπλόν ομάλ’. Αποτελεί τη βάση ολόκληρης ομάδας χορών (γιετίερε, τάμζαρα).

Ο χορός διπάτ' πήρε την ονομασία του από τα δύο ρυθμικά μέτρα ή πόδες ή πατήματα, δηλαδή 4/8 και 5/8, από τα οποία αποτελείται ο εννεάσημος ρυθμός, ή εννέα όγδοα (9/8), ρυθμός βαρύς, ήρεμος κι ευγενικός στον οποίο χορεύεται το διπάτ'.

Είναι χορός τελετουργικός, με έκδηλη την ηθική πραότητα, την ευγένεια και τη σεμνότητα της ψυχής που δεν την διαταράσσουν τα πάθη. Έχει χαρακτήρα ομαδικό, μορφή κυκλική και χορεύεται από άνδρες και γυναίκες, ανάλογος με τους αρχαίους σεμνόπρεπους θρησκευτικούς χορούς.

Χαρακτηριστικό των αρχαίων θρησκευτικών χορών, που αποτελούσαν το τυπικό της αρχαίας λατρείας και θεωρούνται αρχαιότεροι από όλους, είναι ότι ήταν ήρεμοι, με αυστηρή αρμονία, κάποτε γοργού ρυθμού, και χορεύονταν γύρω από το βωμό με ύμνους ειδικούς, όπως ο παιάν και το υπόρχημα. Είχαν και αυτοί σύσταση τριαδική: μουσική-κίνηση-ποίηση. Τα ίδια ακριβώς στοιχεία χαρακτηρίζουν και το χορό διπάτ' και αξίζει να τονιστεί ότι πάνω στο ρυθμό του χορού αυτού, τον σοβαρό και μεγαλόπρεπο, είναι και όλα σχεδόν τα ακριτικά και τα άλλα δημοτικά ποντιακά τραγούδια.

Η σοβαρότητα του χορού αυτού φαίνεται και από το γεγονός ότι χορευόταν από πρόσωπα της σεβαστής κυρίως ηλικίας, γι’ αυτό και το διπάτ', ομάλ' Τραπεζούντας, λέγεται και «'κοδεσπενακόν ομάλ'», ομάλ' δηλαδή αφιερωμένο στις οικοδέσποινες των ποντιακών οικογενειών. Από την ονομασία του αυτή αλλά και από τον τρόπο που χορεύεται θεωρείται από πολλούς μελετητές ότι έλκει την προέλευσή του από τον αρχαίο τελετουργικό χορό προς τιμή της θεάς Εστίας, προστάτιδας της οικογένειας.

Χορεύεται σε κύκλο κλειστό, με μέτωπο στο κέντρο του κύκλου. Έχει δώδεκα βήματα, από τα οποία το δεύτερο, το έκτο και το δέκατο βρίσκονται στην άρση και τα υπόλοιπα στη θέση.Η εκτέλεση της πρώτης τετράδας βημάτων μεταφέρει τον κύκλο αργά προς τα δεξιά και το κέντρο και δημιουργεί με την κίνηση αυτή μικρότερη περιφέρεια (η κίνηση προς το βωμό). Η δεύτερη τετράδα επαναφέρει τους χορευτές στη μεγαλύτερη κυκλική περιφέρεια του χορού, όπου χορεύεται αργά, και η τρίτη τετράδα των βημάτων για να κλείσει το σχήμα του ο χορός.

Οι διαφοροποιήσεις που συναντάμε στο χορό βρίσκονται ακριβώς σ’ αυτή την τελευταία τετράδα βημάτων η οποία, συνήθως, ξεκινάει με το αριστερό πόδι, σε αρκετές περιοχές όμως ο βηματισμός μπορεί να ξεκινάει με το δεξί ή ακόμη και να μην έχει τη χαρακτηριστική άρση.

Ο χορός διπάτ' ονομάζεται και γιαβαστόν σε χωριά της περιοχής της Τραπεζούντας.

Από την Εγκυκλοπαίδεια Ποντιακού Ελληνισμού

pontos-news.gr 

Αν βρήκατε ενδιαφέρον αυτό που είδατε, τότε κοινοποιήστε το και σε φίλους, μπορεί και σε αυτούς να είναι χρήσιμο!