Κορονοϊός: Γιατί δεν είναι η πιο σοβαρή πανδημία που έζησε η ανθρωπότητα μέχρι σήμερα

O Covid -19 δεν ειναι η πρώτη πανδημία που βιώνει η ανθρωπότητα. Η Ισπανική γρίπη και η µαύρη πανώλη είναι μόνο μερικές από τις πιο σοβαρές πανδημίες που έζησαν οι πρόγονοί μας. Ποιες είναι οι διαφορές και ποια τα κοινά

στοιχεία των παλαιότερων αλλά πιο... σύγχρονων πανδημιών με αυτή που βιώνουμε σήμερα; Τι μπορούμε να κρατήσουμε από αυτές ως μάθημα. 

ΗΙV: 1980 μέχρι σήμερα

Παρόλο που οι Δυτικές χώρες έχουν όλα τα μέσα για τη θεραπεία, την πρόληψη, τη διάγνωση αλλά και την παρακολούθηση του  HIV, του ιού της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας που προκαλεί το AIDS, από το 1980 μέχρι σήμερα αυτός ο ιός εξακολουθεί να υπάρχει.

Πάνω από 32 χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, ενώ το 2018 υπολογίζεται ότι 37.9 χιλιάδες άνθρωποι ζούσαν με τον HIV.

Παρόλο που, ο HIV οφείλεται σε ιό, υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα σε αυτές τις δύο πανδημίες. Η πρώτη είναι ο τρόπος μετάδοσης. Αντίθετα με τον SARS-CoV-2 που προκαλεί τον  COVID-19, ο HIV δεν μπορεί να μεταδοθεί μέσω του βήχα και του φτερνίσματος. Επίσης, ο COVID-19 μεταδίδεται πάρα πολύ εύκολα. Μέσα σε λίγες εβδομάδες έφτασε σε κάθε ήπειρο της Γής εκτός από την Ανταρκτική. 

Επίσης, δεν υπάρχει ακόμα κανένα φάρμακο επίσημα που να προλαμβάνει ή να θεραπεύει τον κορονοϊό αυτό. 

Σε κάθε περίπτωση, μπορεί να μην υπάρχει εμβόλιο κατά του HIV, αλλά χάρη στα αντιρετροϊκά φάρμακα, όσοι έχουν πρόσβαση στη θεραπεία μπορούν να ζήσουν αρκετά χρόνια. 

2009 -2010:  H1N1 γρίπη των χοίρων

Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Ασθενειών (CDC), από τον Απρίλιο του 2009 και τον Απρίλιο του 2010, η γρίπη των χοίρων επηρέασε περίπου  60.8 χιλιάδες ανθρώπους. Περίπου 274.304 χιλιάδες χρειάστηκαν νοσηλεία και 12.469 έχασαν τη ζωή τους. 

Τόσο η γρίπη αυτή όσο ο νέος κορονοϊός προκαλούν πυρετό, ρίγη, βήχα και πονοκεφάλους. 

Όπως ο SARS-CoV-2, ο ιός (H1N1) pdm09 ήταν επίσης διαφορετικός από άλλα στελέχη Αυτό σημαίνει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν καμία φυσική ανοσία στον ιό. 

Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης το γεγονός ότι οι μεγαλύτεροι σε ηλικία ενήλικες είχαν μάλλον κάποιου είδους ανοσία καθώς  η γρίπη αυτή ή κάποιο στέλεχος αυτής, είχε επηρεάσει μεγάλο μέρος του πληθυσμού κάποιες δεκαετίες νωρίτερα. Αυτό εξηγεί και το γεγονός ότι περίπου το 80% των νεκρών επρόκειτο για νεαρά άτομα. (Κάτω των 65 ετών).

Αντίθετα, ο SARS-CoV-2 μάλλον δεν κάνει ηλικιακές διακρίσεις. Παρόλα αυτά, μέχρι τώρα τα δεδομένα δείχνουν ότι  οι ηλικιωμένοι κινδυνεύουν περισσότερο να περάσουν τη νόσο ακόμα πιο βαριά. Προς το παρόν οι επιστήμονες δεν έχουν καταλήξει ποια ηλικιακή ομάδα είναι εκείνη που έχει ένα μικρό ποσοστό ανοσίας στον κορονοϊό. 

Επίσης, το επίπεδο θνησιμότητας της γρίπης είναι γύρω στο 0.02%, πολύ πιο χαμηλό από εκείνο του Covid -19. Επιπλέον, η γρίπη των χοίρων δεν είναι τόσο μεταδοτική όσο ο Covid-19. 

Η Χολέρα

Τους τελευταίους δύο αιώνες, η χολέρα εμφανίστηκε περίπου 7 φορές. Η τελευταία φορά που εμφανίστηκε ως πανδημία ήταν το 1961 και κράτησε μέχρι το 1975. 

Η χολέρα πρόκειται για βακτηριακή λοίμωξη, η οποία μπορεί να σκοτώσει κάποιον μέσα σε λίγες ώρες. Τα πιο συχνά συμπτώματα είναι η διάρροια, πόνοι στους μύες και εμετός. 

Η άμεση ενυδάτωση συνήθως βοηθά στην αντιμετώπιση της νόσου στο 80% των περιπτώσεων. Ωστόσο, η θνησιμότητα χωρίς θεραπεία φτάνει ακόμα και το 50%. Συνήθως, μεταδίδεται μέσω του μολυσμένου νερού και φαγητού. 

Η χολέρα την τέταρτη φορά που εμφανίστηκε ως πανδημία εξαπλώθηκε λόγου του παράγοντα V. cholerae που ονομάστηκε El Tor, το οποίο οι επιστήμονες εντόπισαν το 1905. Η αρχή του κακού φαίνεται ότι ξεκίνησε από το νησί Σουλαουέσι (παλαιότερα γνωστό ως Κελέβη) της Ινδονησίας. Από εκεί εξαπλώθηκε στο Μπαγκλαντές, την Ινδία, τη Σοβιετική Ένωση μέχρι που κατέληξε στην Ουκρανία και στο Αζερμπαϊτζάν. 

Μέχρι το 1973 έφτασε στην Ιαπωνία, την Ιταλία και τον Νότιο Ειρηνικό. Το 1990, ενώ  η πανδημία είχε πλέον εξαλειφθεί, κάποια στελέχη έφτασαν στη Λατινική Αμερική μια περιοχή που δεν είχε κρούσματα χολέρας για πάνω από 100 χρόνια. Τουλάχιστον 400.000 κρούσματα και 4.000 θάνατοι σημειώθηκαν εκεί. 

Το καλό πλύσιμο χεριών, όπως και στην περίπτωση του Covid -19 έτσι και στην χολέρα είναι ένας πολύ σημαντικός τρόπος πρόληψης. Επίσης, η πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό και στα τρόφιμα που έχουν πλυθεί και μαγειρευτεί καλά  είναι εξίσου σημαντικά όσον αφορά τη χολέρα. 

Η ισπανική γρίπη

Την άνοιξη του 1918, οι ειδικοί εντόπισαν ένα στέλεχος του H1N1 στο στρατιωτικό προσωπικό των ΗΠΑ.

Από τον Ιανουάριο του 1918 μέχρι και τον Δεκέμβριο του 1920, η γρίπη αυτή μόλυνε πάνω από 500 χιλιάδες ανθρώπους. Εκείνο το διάστημα φαίνεται ότι ήταν που πέρασε από τα πουλιά στους ανθρώπους.  Περίπου 675.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους μόνο στις ΗΠΑ ενώ παγκοσμίως οι νεκροί άγγιξαν τους 50.000 χιλιάδες. Αφενός όσον αφορά την την Ισπανική γρίπη, αφετέρου όσον αφορά τον covid -19, η μετάδοση γίνεται μέσω των σταγονιδίων της αναπνευστικής οδού. Επίσης, στην περίπτωση του νέου κορονοϊού οι μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο, ενώ στην περίπτωση της ισπανικής γρίπης τα άτομα 20-40 ετών πέρασαν πιο βαριά τη νόσο ή κατέληξαν. 

Παρόλα αυτά, ο covid-19 επηρεάζει και τα παιδιά αλλά φαίνεται ότι το επίπεδο θνησιμότητας σε αυτές τις ηλικίες είναι χαμηλό. 

Σημειώνεται ωστόσο, ότι οι θάνατοι νεαρών ατόμων από covid-19 μπορεί να οφείλονται στο γεγονός ότι το ανοσοποιητικό σύστημα για να αμυνθεί κατά του ιού  “δουλεύει” έτσι ώστε να παράγει παραπάνω υγρό στους πνεύμονες, γεγονός το οποίο κάνει την αναπνοή ακόμα πιο δύσκολη. 

Η Ισπανική γρίπη επρόκειτο για την πιο σοβαρή πανδημία στην πρόσφατη ιστορία, καθώς δεν παρασκευάστηκε τελικά κανένα εμβόλιο ούτε και αντιβιοτικό για να καταπολεμήσει τη νόσο. 

Σε κάθε περίπτωση, σήμερα έχουμε άλλα μέσα στη διάθεσή μας για τη “μάχη” κατά του κορονοϊού. Επίσης,  ο κόσμος παλαιότερα δεν γνώριζε για το πόσο σημαντική είναι υγιεινή και το καλό πλύσιμο των χεριών στην πρόληψη ασθενειών. 

Επίσης, σήμερα δεν βρισκόμαστε σε καθεστώς παγκοσμίου πολέμου. Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου τόσο οι μετακίνηση των στρατευμάτων όσο και η κακή διατροφή των ανθρώπων έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εξάπλωση της Ισπανικής γρίπης. 

Σήμερα γνωρίζουμε ότι η απόσταση ασφαλείας είναι επίσης πολύ σημαντική στην πρόληψη των ασθενειών. Αν ήταν σε θέση γνωρίζουν την εποχή της Ισπανικής γρίπης την σημαντική αυτή “τακτική” μάλλον θα είχαν σωθεί ακόμα περισσότεροι άνθρωποι.  

SARS 

To 2002 ήταν η σειρά του SARS (σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο). Επρόκειτο επίσης για ένα είδος κορονοϊού που ξεκίνησε από την Κίνα. 

Οι ειδικοί πιστεύουν ότι ο νέος  SARS-CoV-2, που προκαλεί τον COVID-19, ξεκίνησε από νυχτερίδες και μεταφέρθηκε στους παγκολίνους και μετά στον άνθρωπο.  Με παρόμοιο τρόπο ο SARS-CoV μεταφέρθηκε στη μοσχογαλή και μετά στους ανθρώπους. 

Και στις δύο περιπτώσεις οι ιοί μεταδίδονται με τον βήχα και το φτέρνισμα. 

Ο SARS μόλυνε 8.000 ανθρώπους σε 29 χώρες και το επίπεδο της θνησιμότητάς του αγγιζει το 10%. Και οι δύο ιοί “προτιμούν” μάλλον τις μεγαλύτερες ηλικίες. 

Ο μαύρος θάνατος 

Η μαύρη πανώλη ή πανούκλα ήταν επίσης μια μελανή σελίδα στην ιστορία. Περίπου 75 -200 χιλιάδες άνθρωποι πέθαναν μεταξύ του 1347 και του 1351. Για την ακρίβεια, σκότωσε το μισό πληθυσμό της Ευρώπης. Η εξάπλωση έγινε μέσω των τρωκτικών. Πιο συγκεκριμένα, η  πανώλη ή πανούκλα είναι οξεία λοιμώδης νόσος, που προκαλείται από το βακτήριο Yersinia pestis (βάκιλος του Γερσίν). Η νόσος μεταδίδεται στον άνθρωπο από το τσίμπημα ψύλλων, (κυρίως του είδους Xenopsylla cheopsis), που παρασιτούν σε άρρωστο μαύρο αρουραίο.

Ακόμα και σήμερα σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις η μαύρη πανώλη υπαρχει σε ασθενέστερες χώρες. Τα περισσότερα κρούσματα εντοπίζονται στην Αφρική. Οι κανόνες υγιεινής ήταν το πρώτο πράγμα το οποίο βοήθησε τους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν τη νόσο.

Χωρίς ιατρική παρακολούθηση και θεραπεία το ποσοστό θνησιμότητας φτάνει το 30 - 100%.  Πριν την παρασκευή των αντιβιοτικών το ποσοστό αυτό ήταν ακόμα πιο υψηλό (66%). Η σύγχρονη ιατρική μείωσε το ποσοστό αυτό στο 11% αλλά θεωρείται ακόμα αρκετά υψηλό. 

Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σήμερα είμαστε σε καλύτερη θέση 

Πλέον είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε ποιος έχει μολυνθεί και ποιους έχει μολύνει καθώς γίνεται ιχνηλάτηση, κάτι το οποίο δεν μπορούσε να γίνει στο παρελθόν. 

Επίσης, γνωρίζουμε πόσο σημαντικό είναι να κρατάμε απόσταση ασφαλείας, γεγονός το οποίο που επίσης δεν ήταν σε θέση να το γνωρίζουν οι άνθρωποι παλαιότερα. 

Τέλος, δεν ζούμε στον Μεσαίωνα και η σύγχρονη ιατρική μας παρέχει εκείνα τα πολεμοφόδια τα οποία σήμερα οι πρόγονοί μας δεν είχαν στη διάθεσή τους.

Απόδοση από το https://www.medicalnewstoday.com, φωτογραφίες wikipedia

Αγγελική Μαξούρη/ news4health.gr

Αν βρήκατε ενδιαφέρον αυτό που είδατε, τότε κοινοποιήστε το και σε φίλους, μπορεί και σε αυτούς να είναι χρήσιμο!